-
*Oinarrizko zenbait kontzeptu
-
Deribatuak
- Deibatuen taula.pdf
-
Proportzioa = Erlazioa = Arrazoia
- Zenbat aldiz handiagoa denbalio bat bestebat baino; bien arteko zatiketa
-
Higikari puntuala = partikula = puntu materiala
- Gorputz bat ordezkatzen duen puntu "imaginario" eta "abstraktua" da, non gorputz horren masa daukan baina ez duen bolumenik
-
Desberdindu:
-
Magnitude eskalarra
- Zenbaki bat nahikoa da bere balioa zehazteko (adib.: ibilbidea)
-
Magnitude bektoriala
- Zenbakiaz gain norabide eta norantza bat eman behar da, eta bektoreen bidez adierazten dira (adib.: azelerazioa)
-
Oinarrizko aldagaiak
- Ibilbidea
- Desplazamendua
-
Posizioa
-
Denboran zehar higikariak dituen posizioen aldaketa denboraren menpe adierazten duen ekuazioari higiduraren ekuazioa ditzen zaio.
- Ekuazio horretatik denboraren aldagaia kentzen badugu (t) ibilbidearen ekuazioa lortuko dugu, x eta y aldagai sinpleekin.
-
Higikaria zuzen ibiltzen denean (norantza batean) desplazamendua ibilbidearen berdina da. Beste kasu guztietan txikiagoa izango da.
- Ibilbidea eta desplazamendua
- Topic
-
Abiadura
-
Batezbesteko abiadura
- Desplazamendu bektorearen eta igarotako denboraren arteko proportzioa*
-
Kontuz! ez du esan nahi ibilbide osoan abiadura hori eraman duenik.
- aldiabiadura.swf
- vinstanea.swf
-
Bizkortasuna
- Ibilbidearen eta igarotako denboraren arteko proportzioa*
-
Aldiuneko abiadura
-
Higikariak "instante" batean daraman abiadura
-
Kalkulatzeko metodoak:
- Aproximazio metodoa
- Geroz eta denbora tarte txikago bateko datuak erabiliz balioakatera eta horietan oinarrituz aldiuneko metodoaren aproximazio bat egin (oso metodo luzea, zaila eta ez zehatza)
- Deibatuaren* metodoa
- Higiduraren ekuazioa denborarekiko deribatuz aldiuneko abiaduraren balio ZEHATZA ateratzea, denbora "ia zero" (limitearen kontzeptua) aldatzen den une bateko posizio aldaketa lortzeko
- Denboraren aldagaiaren garrantzia:
-
Azelerazioa
-
Batez besteko azelerazioa
-
Denbora tarte baten eta higikariak une horretan izan duen abiadura aldaketaren arteko arrazoia aztertzen du
- Kalkulatzeko: Bektoreen arteko kenketa eta, ondoren, zatiketa egin beharko da
-
Aldiuneko azelerazioa
-
"Instante" batean abiadura nola aldatu den ikusteko
- Deribatua*
-
Osagai intrintsekoak
-
Erref. sistemako ardatzetako bat abiadurarekiko ukitzailea jarriko dugu, eta bestea azken honi perpendikularra
-
Azelerazioaren osagai tangentziala
- Aldiuneko abiaduraren moduluaren aldaketa adierazten du
- Topic
-
Azelerazioaren osagai normala
- Aldiuneko abiaduraren norabide aldaketa adierazten du
- Topic
- Topic
- Kontuan eduki:
-
Erreferentzi sistemak
-
Dimenstio bakar batean
- Koordenatu bakar baten bidez zehazten da higikariak duen posizioa.
-
Bi dimentsiotan
- Bi koordenatu ardatz dituen sistema baten bidez zehazten da bere posizioa.
-
Hiru dimentsiotan
- Hiru koordenatu ardatz dituen sistema baten bidez adierazten da.